چاقی در کودکان به یکی از مشکلات مهم سلامت عمومی تبدیل شده است. بسیاری از کودکان در سراسر جهان به دلیل سبک زندگی کم تحرک و رژیم های غذایی ناسالم دچار اضافه وزن شدید می شوند که می تواند زمینه ساز بیماری هایی مانند دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی، فشار خون بالا و حتی مشکلات روحی مانند افسردگی و کاهش اعتمادبه نفس باشد. در مواردی که روش های غیرجراحی مانند رژیم غذایی و ورزش تأثیر چندانی ندارند، جراحی چاقی به عنوان یک گزینه درمانی مطرح می شود. یکی از روش های جراحی مؤثر در کاهش وزن، اسلیو است که در سال های اخیر برای کودکان نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله به بررسی علمی و جامع اسلیو معده کودکان، مزایا، معایب و نکات کلیدی آن می پردازد.

اسلیو معده کودکان (نحوه عملکرد اسلیو معده)

اسلیو معده کودکان یک روش جراحی کاهش وزن است که در آن حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد از معده برداشته می شود. پس از این جراحی، معده به شکل یک لوله باریک در می آید و گنجایش آن به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند. در نتیجه، کودک مقدار کمتری غذا مصرف می کند و زودتر احساس سیری می کند. یکی از مهم ترین تغییرات پس از این جراحی، کاهش هورمون گرلین است که نقش کلیدی در ایجاد احساس گرسنگی دارد.

کاهش سطح این هورمون باعث می شود که اشتهای کودک کنترل و فرآیند کاهش وزن تسهیل شود. مطالعات علمی نشان دادند که این تغییرات هورمونی بعد از اسلیو معده نه تنها به کاهش وزن کمک می کنند، بلکه متابولیسم بدن را نیز تنظیم و احتمال بروز بیماری های مرتبط با چاقی را کاهش می دهند.

اسلیو معده برای چه کودکانی مناسب است؟

این جراحی برای تمامی کودکان توصیه نمی شود و تنها کودکانی که دچار چاقی شدید هستند و شرایط خاصی دارند، می توانند تحت این عمل قرار بگیرند. بر اساس دستورالعمل های پزشکی، اسلیو معده کودکان معمولاً برای کودکی انجام می شود که:

• دارا بودن چاقی مفرط (از درجه 1 تا 3).
• شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۳۵ تا ۴۰.
• دارای بیماری های مرتبط با چاقی مانند دیابت نوع ۲، کبد چرب، وقفه تنفسی یا همان آپنه هنگام خواب و فشار خون بالا.
• عدم کاهش وزن با استفاده از برنامه غذایی سالم و مغذی به همراه انجام فعالیت های بدنی.
• دارا بودن مشکلات و عوارض های بسیار جدی و خطرناک از سوی اضافه وزن شدید.
• آمادگی کامل روحی و روانی جهت اجرای عمل اسلیو.
• عدم جراحی برای کودکان زیر 14 سال.
• آگاهی کامل خانواده برای عوارض عمل اسلیو در دراز مدت.

مزایای اسلیو معده کودکان

یکی از مهم ترین مزایای اسلیو معده، کاهش وزن قابل توجه و پایدار است. تحقیقات نشان دادند میزان کاهش وزن بعد از عمل اسلیو معده کودکان، طی ۱۲ تا ۱۸ ماه پس از عمل، بین ۳۰ تا ۵۰ درصد از وزن اضافی خود می باشد. کاهش وزن باعث بهبود بسیاری از مشکلات مرتبط با چاقی مانند کنترل بهتر سطح قند خون، کاهش فشار خون، بهبود کیفیت خواب و کاهش مشکلات مفصلی می شود. همچنین، کودکانی که تحت این جراحی قرار می گیرند، معمولاً از نظر روحی و روانی نیز پیشرفت قابل توجهی دارند، زیرا کاهش وزن منجر به افزایش اعتمادبه نفس و بهبود کیفیت زندگی آن ها می شود.

+ کاهش وزن موفق در دراز مدت

به جرات می توان گفت که با رعایت رژیم غذایی و انجام فعالیت های بدنی منظم حداقل 80% از وزن کودک بعد از اجرای عمل اسلیو در طی 2 سال کاهش می یابد. کودک در طی 6 ماه اول با کاهش وزن حداقل 29 کیلوگرمی مواجه می شود. در صورت رعایت تمام دستورالعمل های جراح لاغری، این کاهش وزن به عدد 36 کیلوگرم خواهد رسید. دلیل کاهش وزن بعد از عمل اسلیو در کودکان، کاهش مقدار کالری دریافتی نسبت به ایام قبل عمل از مواد غذایی و کوچک شدن اندازه معده (حدود 70 الی 80 درصد) است. هدف از انجام عمل اسلیو معده کودکان، تنظیم هورمون های گرسنگی گرلین و لپتین جهت کاهش اشتها برای استفاده بدن از چربی های ذخیره شدن برای تامین انرژی است. لازم به ذکر است که بازگشت وزن در صورت عدم ایجاد تغییرات جدی در سبک زندگی کودک توسط والدین صورت می گیرد؛ رعایت برنامه غذایی سالم مغذی و انجام فعالیت های بدنی به صورت منظم.

+ خداحافظی با مشکلات مرتبط با چاقی مفرط

اضافه وزن شدید درجه 1 تا 3، کودک را در صدد مبتلا شدن به بیماری های مرتبط با چاقی نظیر ایجاد اختلال در فرایند تنفس، کبد چرب، فشار خون بالا و دیابت قرار می دهد. با کاهش وزن حداقل 30 کیلوگرمی از طریق عمل اسلیو، بسیاری از بیماری های مرتبط با چاقی در کودکان قابل درمان هستند. اسلیو معده تنها یک تکنیک برای افرادی با چاقی مفرط جهت کاهش وزن نیست؛ بلکه باعث بهبود دیگر بیماری های مرتبط با اضافه وزن شدید خواهد بود.

+ تاثیرات مثبت در کیفیت زندگی کودک

کاهش اعتماد به نفس، اُفت روابط اجتماعی و اثر منفی بر موفقیت تحصیلی از بزرگ ترین معایب اضافه وزن شدید در سنین کودکی است. کاهش وزن موثر و مفید در کودکانی با اضافه وزن شدید درجه 1 تا 3، باعث افزایش اعتماد به نفس، بالا رفتن تعاملات اجتماعی، انجام فعالیت های بدنی دلخواه با بالاترین کیفیت و غیره می شود. تمام مزایای پکیج

+ عدم پیچیدگی بیش از حد عمل اسلیو

پیچیدگی و تهاجمی بودن عمل اسلیو نسبت به جراحی بای پس معده بسیار کمتر است. باید بدانید که جذب مواد مغذی بعد از عمل اسلیو معده، راحت تر از جراحی چاقی بای پس است. ایجاد تغییرات بر ساختار گوارش در عمل اسلیو معده کمتر از سایر جراحی های لاغری است. به عنوان مثال در اسلیو تنها قسمت بالایی و پایینی معده دچار تغییرات می شوند، اما در جراحی بای پس معده اکثر تغییرات بر روی روده اعمال می شود. در صورت بازگشت وزن، کودکانی که عمل اسلیو معده را جهت کاهش وزن انتخاب کرده بودند، می توانند سایر روش های عمل لاغری را مجددا انجام دهند (مانند بای پس).

عوارض اسلیو معده کودکان

اسلیو معده مانند هر جراحی دیگری با عارضه هایی همراه است. برای پیشگیری از عوارض عمل اسلیو در کودکان رعایت 4 نکته الزامی است:

• مصرف دقیق و منظم داروهای تقویتی و مکمل های ضروری تجویز شده از سوی جراح لاغری (آهن، کلسیم، ویتامین B12 و ویتامین D)
• رعایت مو به مو جزئیات برنامه غذایی بعد از اسلیو معده (از هفته 1 تا 8).
• اجرای منظم فعالیت های بدنی سبک مناسب (پیاده روی، یوگا و شنا).
• ویزیت های دوره ای نزد پزشک برای بررسی جهت ارزیابی وضعیت بیمار.
• تطبیق دادن کودک توسط والدین برای تغییرات در سبک زندگی.

در ادامه قصد داریم به معرفی مهم ترین و اصلی ترین عارضه هایی که در جراحی اسلیو برای کودکان شکل می گیرد بپردازیم:

+ بازگشت وزن در آینده

تاثیرات دائمی و موفقیت آمیز کاهش وزن بعد از انجام عمل اسلیو کودکان، وابسته به تعهدات کودک جهت ایجاد تغییرات در سبک زندگی و رعایت تمامی دستورالعمل های پزشک در دراز مدت است. والدین بعد از جراحی، باید به متخصصین تغذیه جهت ارائه بهترین رژیم لاغری برای کودک خود اقدام نمایند. کودک با پیروی از برنامه غذایی مناسب و فعالیت های بدنی منظم می تواند تناسب اندام دائمی را برای خود در دراز مدت خریداری کند. جراحی چاقی اسلیو به تنهایی برای کاهش وزن کافی نیست؛ اصلاح در عادات غذایی و انجام ورزش جهت نتایج طولانی مدت الزامی است.

+ کاهش مواد مغذی مورد نیاز و ویتامین های ضروری بدن

دلیل کاهش مواد مغذی مورد نیاز و ویتامین های ضروری بدن بعد از انجام جراحی اسلیو، کوچک شدن اندازه معده و دریافت غذاهای کمتر است. کودکان برای افزایش سلامت و رشد مناسب نیازمند ویتامین های D و B12 به همراه کلسیم و آهن هستند که جراحی اسلیو معده مانعی بر دریافت اندازه مناسب آن ها است. با کمبود ویتامین های ضروری و مواد مغذی مورد نیاز بدن، احتمال بروز اختلالات عصبی، کم خونی و ضعف استخوان افزایش می یابد. مصرف انواع مکمل و داروهای تقویتی بعد از اسلیو معده طبق نسخه پزشک الزامی است. جراح لاغری برای افرادی که جراحی اسلیو معده انجام می دهند، آزمایشات دوره ای را جهت بررسی دقیق و آنالیز بهتر وضعیت بیمار تجویز خواهد کرد.

+ بروز مشکلات گوارشی

مشکلات گوارشی نظیر حالت تهوع و استفراغ، ریفلاکس معده، یبوست، نفخ و غیره پیش بینی می شود. لازم به ذکر است که تا حداقل 4 هفته، معده قادر به هضم برخی از غذاها را نخواهد بود؛ عدم توانایی معده برای تحمل مواد غذایی خاص. والدین و کودکان نباید نگران این مشکلات باشند چراکه معده نیازمند زمان برای وقف دادن خود با شرایط جدید است. با رعایت رژیم غذایی تجویز شده از سوی پزشک برای دوران نقاهت، این مشکلات قابل حل است. به یاد داشته باشید که فرزند شما باید سرعت میل کردن مواد غذایی را کاهش بدهد و فرایند جوین را به صورت کامل انجام دهد.

+ بروز مشکلات روحی و روانی

عمل اسلیو معده با کاهش وزن ناگهانی و بسیار سریع به همراه ایجاد تغییرات ظاهری همراه است. پشیمانی بعد از عمل اسلیو معده به دلیل مواجه شدن با عارضه های جانبی و مشاهده تغییرات ظاهری بدن، باعث بروز افسردگی و احساس استرس و اضطراب می شود. لازم به ذکر است که ایجاد محدودیت در برنامه غذایی کودک یعنی افزایش احساس استرس و اسفردگی. در چنین شرایطی کودک نیازمند حمایت از سوی خانواده برای عبور از این مرحله است. در صورت نیاز، والدین باید به نزد روان شناس برای برگذاری جلسه جهت تسریع بهبود روند وضعیت روحی فرزند خود اقدام نمایند.

خطرات اسلیو معده کودکان چیست؟

جراحی های تهاجمی با بروز عوارض و خطرات جدی می توانند همراه باشند. در عمل اسلیو معده عارضه هایی نظیر ایجاد خونریزی، بروز عفونت، نشت از ناحیه های بخیه جراحی و غیره وجود دارد. در صورت انتخاب یک جراح لاغری مجرب به همراه تیم پزشکی حرفه ای، درصد بروز خطرات جدی و مهم ترین عارضه های احتمالی بسیار کاهش می یابد. برای جلوگیری از بروز چنین عوارض و خطرات اسلیو معده کودکان، کافی است تمام دستورالعمل های پزشکی را با دقت بالا انجام دهید. ویزیت های دوره ای برای بررسی و ارزیابی وضعیت بیمار فراموش نشود؛ در صورت مشاهده هر گونه عوارض، موضوع را با پزشک متخصص در میان بگذارید تا راهنمایی های لازم صورت گیرد.

معایب اسلیو معده کودکان

هرچند اسلیو معده یکی از روش های مؤثر در کاهش وزن است، اما ممکن است با برخی از عوارض و چالش ها همراه باشد. یکی از نگرانی های اصلی در مورد این جراحی، کمبود مواد مغذی مانند آهن، کلسیم، ویتامین B12 و ویتامین D است که در صورت عدم رعایت رژیم غذایی بعد از اسلیو معده، می تواند منجر به مشکلاتی مانند ضعف استخوان ها و کاهش رشد کودک شود. همچنین، برخی از کودکان ممکن است پس از جراحی دچار رفلاکس معده، حالت تهوع و مشکلات گوارشی شوند که نیاز به مراقبت های ویژه دارد.

رژیم غذایی بعد از اسلیو معده کودکان به چه صورت است؟

برنامه غذایی بعد از اسلیو معده کودکان در هفته های مختلف عبارت اند از:

• هفته اول: رژیم مایعات نظیر سوپی که از صافی رد شده، چای بسیار کم رنگ، دمنوش های مناسب و مصرف آب بیش از 8 لیوان.
• هفته دوم: برنامه غذایی مایعات مغذی نظیر سوپ غلیظ، اسموتی های پروتئینی مختلف و عدم مصرف شیر پر چرب.
• هفته سوم و چهارم: غذاهایی با بافت نرم نظیر پوره های مختلف، تخم مرغ آب پز با بافت غیر سفت و ماست کم چرب.
• هفته پنجم به بعد: شروع به مصرف غذاهای جامد (عدم مصرف لیست غذاهای پرکالری، پر چرب و شیرین).

میزان کاهش وزن در جراحی اسلیو معده کودکان

کاهش وزن در جراحی اسلیو کودکان طی 6 ماه الی 2 سال به دلیل کاهش میزان کالری دریافتی ورودی از مواد غذایی و کوچک شدن اندازه معده صورت می گیرد. با انجام عمل اسلیو در کودکان، هورمون های گرسنگی گرلین و لپتین به تعادل می رسد تا روند کاهش اشتها در بهترین حالت خود صورت گیرد. میزان کاهش وزن در عمل اسلیو برای کودکان در فهرست ذیل قابل مشاهده است:

• ماه اول: 8 تا 10 کیلوگرم.
• ماه دوم: 7 تا 8 کیلوگرم.
• ماه سوم: 5 تا 6 کیلوگرم.
• ماه چهارم: 4 تا 5 کیلوگرم.
• ماه پنجم: 3 تا 4 کیلوگرم.
• ماه ششم: 2 تا 3 کیلوگرم.

اگر رژیم غذایی صحیح و برنامه فعالیت های بدنی منظم انجام شود، در سال دوم کودک قادر به کاهش وزن 80 الی 100 درصد از اضافه وزن خود است.

آیا جراحی اسلیو معده بر روی روش کودک تاثیرگذار است؟

یکی از مهم ترین نگرانی ها در مورد عمل اسلیو، تأثیر آن بر رشد و بلوغ کودکان است. برخی از پزشکان بر این باورند که اگر این جراحی در سنین پایین انجام شود، ممکن است باعث کاهش سرعت رشد شود. با این حال، تحقیقات اخیر نشان دادند که اگر کودک رژیم غذایی مناسبی داشته باشد و تحت نظر متخصصان تغذیه قرار گیرد، احتمال تأثیر منفی بر رشد او کاهش پیدا می کند.

در مواردی که کودک دچار چاقی شدید است و بیماری های مرتبط با آن سلامت او را به خطر انداخته اند، اسلیو معده می تواند یک راهکار نجات بخش باشد. کودکانی که در دوره رشد قرار دارند و هنوز به بلوغ کامل نرسیدند، باید توسط پزشکان متخصص ارزیابی شوند تا از عدم تأثیر منفی جراحی بر رشد و تکامل آن ها اطمینان حاصل شود.

مراقبت های پس از جراحی اسلیو معده کودکان

تعهد به مراقبت های بعد از اسلیو معده برای تضمین موفقیت جراحی و جلوگیری از عوارض امری ضروری است. کودکان بعد از جراحی اسلیو باید تحت نظر یک متخصص تغذیه باشد تا از دریافت کافی مواد مغذی اطمینان حاصل شود. همچنین، باید یک برنامه ورزشی متناسب با شرایط خود داشته باشد تا علاوه بر کاهش وزن، عضلات بدنش تقویت شود. پیگیری های منظم پزشکی و انجام آزمایش های دوره ای برای بررسی وضعیت کلی سلامت کودکان بعد از عمل اسلیو نیز اهمیت زیادی دارد.

روند انجام جراحی اسلیو کودکان

اسلیو معده معمولاً با شیوه لاپاراسکوپی انجام می شود که یک روش کم تهاجمی است و باعث کاهش دوران نقاهت می شود. این جراحی معمولاً بین ۶۰ تا ۹۰ دقیقه طول می کشد و بیمار نیاز به یک تا دو روز بستری شدن در بیمارستان دارد. پس از جراحی اسلیو معده کودکان، باید یک رژیم غذایی خاص را که شامل مصرف مایعات در روزهای اولیه و سپس مصرف غذاهای نرم و سبک در هفته های بعدی است، توسط والدین و فرزند رعایت شود. به تدریج، کودک می تواند به رژیم غذایی معمولی بازگردد، اما باید از خوردن غذاهای پرچرب، شیرین و پرکالری پرهیز کند.

نتیجه گیری کنیم؟

اسلیو معده کودکان می تواند یک روش مؤثر برای درمان چاقی شدید باشد، اما تنها زمانی توصیه می شود که روش های غیرجراحی بی نتیجه بوده باشند و کودک با مشکلات جدی سلامتی مواجه شود. لازم به ذکر است که این جراحی باید تحت نظر پزشکان متخصص و با برنامه ریزی دقیق انجام شود تا احتمال عوارض عمل اسلیو معده به حداقل برسد. رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت بدنی منظم و پیگیری های پزشکی بعد از جراحی، از جمله عواملی هستند که موفقیت این روش را تضمین می کنند. اگرچه این جراحی برای همه کودکان مناسب نیست، اما در موارد خاص می تواند زندگی کودک را تغییر و او را از مشکلات مرتبط با چاقی نجات دهد.

پاسخ به سوالات متداول اسلیو معده کودکان